Lasta numero
ESPERANTA LIGILO
Oficiala organo de Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj (LIBE)
numero 6 - Junio 2024
Enhavtabelo
88-a IKBE: kvara komuniko.
Financa raporto de LIBE por la jaro 2023.
Panjo kaj Morto.
Rendevuo kun la Reĝino de Masajoj.
88-a IKBE -
kvara komuniko
Same kiel
pasintjare ni kunigas nian Kongreson kun seminario,
organizita kunlabore kun aliaj Esperanto-oorganizoj.
Tion ni faras por riĉigi
la programon kaj kontribui al inkludo de nevidantaj
esperantistoj.
Ĝis nun aliĝis al la evento, aŭ anoncis
sian aliĝon, pli ol kvardek
esperantistoj el dekses landoj. Siajn prelegojn
prezentos fakuloj pri diversaj fakoj
kaj sian partoprenon en la arta programo jam anoncis
pluraj kongresontoj.
Ni atendas
vian aliĝon ĝis la 30-a de Junio. Ankaŭ via partopreno en la
programo estas bonvena.
Provizora
programo
Sabato, 17-ade
Aŭgusto
18.00-19.00 Vespermanĝo
19.00-21.00 Interkona vespero
Dimanĉo,
18-a de Aŭgusto
07.30-08.30 Matenmanĝo
09.00 Konversacia rondo
10.00 Seminario: Duncan Charters
13.00-14.00 Tagmanĝo
14.00-18. Vizito al la centro de la urbo
18.00-19.00 Vespermanĝo
20.00 Koncerto - Carsten Schnathorst
Lundo, 19-a de
Aŭgusto
07.30-08.30 Matenmanĝo
09.00-10.00 Malfermo de la Kongreso
Salutvortoj
10.00-10.30 Regalo
10.30-12.30 Zlatoje Martinov: "Planlingvoj kaj
plurlingveco"
Pier Luigi da
Costa: "La egipta hieroglifa skribo"
13.00-14.00 Tagmanĝo
15.00-18.00 Seminario:
Francesco
Maurelli, Sara Spano: Prelego
Istvan
Szabolcs: Ideo pri fondo de nova (kultura) somera semajno
laŭ la
ekzemplo de la Baltiaj Tagoj en ĉelandlimaj urboj
Rumaniaj
Serbiaj kaj Hungariaj
Balkandanuba
kunlaboro
18.00-19.00 Vespermanĝo
19.30 Serbiaj artistoj sin prezentas
Mardo, 20-a de
Aŭgusto
07.30-08.30
Matenmanĝo
09.00-10.00
Natalia
Kasymova: Konversacia rondo
Sophie
Renault: "Lernu la francan - individue aŭ grupe")
(pri la tempo
oni interkonsentos surloke)
09.30-12.00
Nedeljka
Loĵajiĉ: "Instruado de Esperanto al viddifektitaj kursanoj"
Aranka Laslo:
"Spertoj de retkursoj en miksitaj grupoj"
Nedeljka
Loĵajiĉ: Ateliero pri afabla kaj agrabla kontakto kun nevidantoj
Elzbieta
Karczewska: "Raymond Schwartz - Laŭ mia ridpunkto"
13.00-14.00 Tagmanĝo
15.00-17.30
Galina
Lukianenko: "Fenomeno de la rusa klasika literaturo"
Ariadna Garcia
Guti"errez: "Instrui interkulturon instruante la hispanan"
18.00-19.00 Vespermanĝo
20.00 Arta programo
Carsten
Schnathorst kaj Halina Kuropatnicka Salamon - Recitalo;
Istvan Kabok:
Poezio de kelkaj hungaraj poetoj;
......
Merkredo, 21-a
de Aŭgusto
07.00-08.00 Matenmanĝo
08.15 Tuttaga ekskurso
Vizito de
Topola
Kragujevac -
Tagmanĝo;
Arta programo:
Saŝa Pilipoviĉ kaj aliaj
Vizito al
kelkaj vidindaĵoj de la urbo
Vespermangco
Libera vespero
Ĵaŭdo, 22-a de Aŭgusto
07.00-08.00 Matenmanĝo
08.30-09.30 Natalia Kasymova: konversacia rondo
09.30-12.30 Seminario:
Duncan
Charters
Ĝenerala
asembleo de LIBE
13.00-14.00 Tagmanĝo
14.30-17.30 Seminario
Sara Spano,
Francesco Maurelli:
Igor Pejin:
Vespermanĝo en restoracio - Zemuna kajo
Vendredo, 23-a
de Aŭgusto
077.30-08.30 Matenmanĝo
09.00-10.00 Konversacia rondo
Seminario
Tagmanĝo
Seminario
Kunveno de diversaj grupoj
Vespermanĝo
Arta vespero
Sabato, 24-a
de Aŭgusto
Matenmanĝo
Fermo de la Kongreso
Tagmanĝo
Foriro
Pri 3xiuj
demandoj bonvolu turni vin al:
nedeljkalozajic@gmail.com kaj
zarkovicjovan@gmail.com
Bonvenon!
Financa
raporto de libe por la jaro 2023
konto
libk-p ĉe uea
komenca saldo ........ eŭroj 32.290,55
enspezoj:
kotizoj ..................... .147,49
entute ...................... .147,49
elspezoj:
membreco ĉe uea ............ .132,00
entute ...................... ,132,00
fina saldo .................. 32.306,04
konto
$dacosta-$libe ĉe bnl
Komenca saldo .... eŭroj .796,46
enspezoj
kotizoj ................. .415,00
el la kaso de albe ...... 13.090,62
interezo ................ ,
0,31
entute................... 13.505,93
elspezoj
presado de $l ........... . 99,07
bankaj kaj impostaj .... # .162,89
entute ................. # .261,96
fina saldo .............. 14.041,50
Resume, en
niaj du kontoj ni havis sume jarkomence 33.087,01 eŭrojn;
ni ricevis 13.653,42 eŭrojn (kotizoj 562,49, ALBE
13.090,62, interezo 0,31)
kaj elspezis entute 393,96 eŭrojn (99,07 por
presado, 132,00 por membreco
ĉe uea kaj 162,89 por bankaj elspezoj kaj
impostoj).
Jarfine ni havis sur niaj kontoj sume 46.347,54
eŭrojn.
Klarigo.
rimarkindaj en la ĉijara raporto estas la nekutime malgranda
elspezo por presado, kiu tamen koncernas nur
ĝustigo de antaŭa miskalkulo,
kaj la granda enspezo ŝuldita al la malfondo de
nia aŭstra sekcio ALBE,
kies kapitalo estis transdonita al LIBE.
Malfondo de asocio estas ĉiam malĝoja
okazaĵo; iom mildigu nian malĝojon
la informo, ke la membroj de ALBE aliĝis al
EBLOGO kaj restas do aktivaj
en nia movado.
la
kasisto P. L. da Costa
Panjo kaj
Morto
Se ion mi
malŝatas, mi malŝatas sardelojn.
Finfine mi
kisis knabinon. Mi, dektrijarulo, kisis dekjaran dancistinon.
Kia honoro! Danke al mia Panjo.
Ĉiuj kiuj konis mian Panjon povas konfirmi ke mi
ne troigas asertante
ke ŝi estis dezirinda bopatrino: ŝi ne havis
ian intencon enmiksiĝi en
alies aferojn. Nur lasu ŝin okupiĝi per sia
libero, viziti teatron, kinejon,
fari ekskursojn, aŭskulti muzikon. Kaj rendevui
kun siaj multnombraj amikoj.
Principe viraj, kompreneble.
Mi sciis ke Panjo ne plu amas paĉjon. Li estis
nula homo, enkorpigita mizero.
Li ne havis monon. Li ne ŝoforis. Li ne kapablis
farbi la murojn memstare.
Li estis magra kaj nervoza, ĉiam grumblanta.
Panjo ne kaŝis ke ŝi ne
amas lin. Tiam mi pensis ke Panjo nenion kaŝas.
"Neniam en mia vivo mi lekis piĉon!",
publike fanfaronis mia patro. Liaj amikoj
el la strato, publiko por tiu monologo,
mokridetis al tio. "(Kiu do lekas vian edzinon,
Toni? Ĉu mi rajtus anstataŭi
vin por tiu devo?"; "Idioto, vi perdos la
edzinon!") Li sentis sin tre bone
ĉar li neniam lekis piĉon. Kvazaŭ pro
tio li meritus oran medalon.
Pro la fakto ke ĉiuj sciis ke li estas kokrito,
li ne tiom bone sentis sin.
Tiun suferon li kutimis dronigi en botelon. Ĉu
sobran, ĉu ebrian,
Panjo same lin abomenis.
Mia Panjo. Ŝi estis grafino el getto. Kutime
ŝi konsideris sin punita per la
fakto ke ŝi naskis kvinfoje (mi havis du fratojn
kaj du fratinojn). Ŝi
opiniis nin puno por siaj pekoj.
Miaj fratinoj estis de alia patro, ni estis
duonfrataj. La unua edzo de Panjo
sin mortigis. En la dudekkvina vivjaro, li ĵetis
sin el kampanilo.
Kiam li aŭdis ke li havos plian infanon. Post
kelkaj monatoj naskiĝis
Ani, mia dua duonfratino. Diketa, malalta, nebela,
ŝi estis kompleta malo
ol Venia, la unua filino de Panjo. Venia, princino,
fiero kaj honoro de la
tuta familio, estis _Miss dufoje. Nigrehara, bluokula,
bonstatura. Neniu
rezistis al Venia. Kaj Ani, povrulino, ĉiam sidis
hejme kiel muso.
"Cindrulino, jen mia sorto". Sed Ani estis
pli trankvila persono, preta por
helpi, sindonema kaj diligenta. Venia kutimis vivi de
sia ĉarmo, de siaj
ridetoj. Venia sin nutris per vira admiro. Tion
ŝi heredis de Panjo. Ege pigra virino estis mia fratino Venia.
* * *
Kiel okazis ke
mi dektrijara kisis dancistinon?
Panjo ne havis difinitajn aŭ klarajn kriteriojn;
ŝi ŝatis ĉiujn virojn.
Preskaŭ ĉiujn. Blondaj, nigraj, altaj,
fragilaj, korpulentaj, adoleskuloj,
olduloj, ĉiuj estis akcepteblaj. Se ŝi sufiĉe
drinkis. Ŝi kapablis flati kun
pliaj samtempe, kaj tion ŝi faris virtuoze.
Iam okazis ke ni troviĝis ĉe iu festo. Mi ne
plu memoras, ĉu ies naskiĝtago,
aŭ simile, sed oni manĝis kaj trinkis
abunde. Ĉeestis gitaristo, forta vireto
en siaj malfruaj kvardekaj. Panjo flirtis kun li
ĉar ne ekzistis alia elekto.
"Ĉiam mankas bona masklaĵo",
ŝi kutimis komenti, kvazaŭ temus pri
viando, ŝafaĵo, bovidaĵo, aŭ
simile.
Masklaĵo. Masklaĵo. Masklaĵo. Kiam mi
fariĝos masklaĵo? Ĉu agrablas esti
aĵo por nia elspezado, por plezurigo de
sorĉistinoj?
Ho jes, sendube plaĉas esti tiu karno ardanta,
(mi legis la respondon en la
bluaj okuloj de la gitaristo). La povrulo ekpensis ke
li vere plaĉas al
Panjo.
Jam mi travivis noktajn poluciojn, jam mi scils kio
okazas kiam koleginoj senhontaj
metas la manon sur mian pisilon. Pisilo, jes. Sed
neniam mi kisis iun knabinon.
La bluokula gitaristo havis filinon. Antonia estis
dancistino. Niaj gepatroj,
jam bone ebriaj, konsentis pri nia onta geedziĝo.
"Tuj mi subskribus ke Antonia nasku miajn
nepojn", diris Panjo.
"Estus mia honoro havi tian bofilon kia
Stanislao", aldonis Gitaristo.
Kaj mi videble plaĉis al la dancistino. Ŝi
ruĝiĝis.
Panjo permesis al mi trinki iom. De tie venis mia
kuraĝo. Mi prenis la manon
de Antonia kaj kondukis ŝin malantaŭ la
dometon, kie neniu nin vidas.
Kaj mi kisis ŝin. Simple.
Dudek jarojn poste, mi serĉis Dancistinon por
plenumi la promeson;
mi volis vere edziĝi kun ŝi. Sed
$Antonia malaperis. En mia rememoro ŝi
restis la plej delica kaj delikata el ĉiuj
amspertoj, kiujn mi poste travivis.
Mi volis ke Antonia nasku la nepojn al Panjo. Sed tio
ne povis okazi, ne estis destinite
Gitaristo estis nur momenta kaprico de Panjo, kiu daŭris
ne pli ol tiun tagon.
Kaj Antonia dancis tra miaj sonĝoj longe/ En
blanka baletistina jupeto,
kun plektita hararo, Antonia Blanka.
$panjo kaj
$morto #ae
Mi iris al teatro por trovi ŝian foton. Antonia
Blanka vojaĝis kun mi tra maroj, dum
miaj navigadoj. Ŝia senkulpa vizaĝo devis
esti turnita al muro dum mi amoris
kun amikinoj de maristoj. Pri tio mi pedante zorgis.
Post dudek jaroj mi revenis al teatro, kun tiu sama
foto de Blanka
Dancistino.
Neniu havis informon pri la disvolvo de ŝia bela
kariero. Ŝi estis steleto
tiam, oni prognozis al ŝi mondan famon,
sed ŝi malaperis.
Ne estas mi persono facile rezignanta. Mi serĉis
rusinon, ŝian iaman instruistinon.
Albina Petrovna, emerita baletpedagogo, loĝis
sola en malpura domavco. Ŝi estis vidvino.
"Certe ke mi memoras Antonian, Kiel ŝin
forgesi?" diris Albina, vidinte foton.
Tuj mi bedaŭris ke mi donis la foton de
sanktulino al tremanta mano
de alkoholdependa virinaĉo.
"Kion vi pretas donaci al mi, por la informo pri
Antonia?", tuj elturniĝis
tiu besto. Mi montris centdolaran monbileton. Albina
intencis tuj ĝin
forŝiri el mia mano, sed mi malebligis tion.
Avidaj okuloj senpacience eklumis.
"La patro de Tonja murdis sian edzinon. Li
malkovris ke ŝi perfidis lin.
La knabino restis orfa. Oni ŝin sendis al orfejo.
Tial ŝi ne plu povis
daŭrigi la ekzercadon. La patro neniam eliris el
prizono; tie li mortis, nur
kelkajn semajnojn antaŭ la fino de sia puno."
Povra princino! Mi volis ŝin flegi, leki
ŝiajn vundojn, helpi ŝin.
Antaŭ ol ĉio, mi volis ŝin renkonti.
* * *
Kiam mia patro
mortis, ni ĉiuj timis ke Panjo vere faros bruan feston, kiel
ŝi ĵuris dum jardekoj. Tamen Panjo sin
detenis de tiu stultaĵo. Ŝi nur
kunmetis mortanoncon: "Kun gaia koro ni informas
ĉiujn, ke mizera pediko Toni
Gabrov, kiu neniam lekis pivcon, forlasis nin.
Gratuloin ni akceptas volonte.
Festo okazos en nia ĝardeno."
Mia frato apenaŭ konvinkis ŝin tion ne
publikigi. Nun Panjo ne plu hontis pro
nia ekzisto: ni ĉiuj plenkreskis, kaj ŝi
estis fiera Panjo de malofta familio.
Plaĉis al ŝi tiu roto.
Post la kvardeka naskiĝtago, Panjo komencis
dikiĝi. Ŝi perdis la iaman talion,
kaj fajnfragilajn femurojn. Surprize, plaĉis al
ŝi tiu ŝanĝo. Ŝi ŝatis
la korpon, kaj propran, kaj aliajn. Panjo daŭre
estis alloga, eĉ pli ol antaŭe.
Mia duonfratino Ani frue edziniĝis. Silenta kaj
pacienca, trovis modestan
knabon kun modesta domo. Ŝi mem laboris kiel
fizioterapeŭto. Ani neniam naskis.
Mi estis ŝokita kiam ŝia edzo konfidis al mi
ke ili neniam konsumis la geedzecon.
La modesta laboristo estis modeste samseksema. Mia
bofrato provis allogi min.
"Ani vi restas cindrulino kun dika himeno",
mi cerbumis. Panjo restis
indiferenta al tiu informo. "Mi scias",
estis ŝia nura reago.
Filipo, mia pli aĝa frato, ankaŭ
fariĝis maristo. Li estis ferdeka oficiro
kaj mi ŝipmotoristo. Niaj du salajroj estis pli
ol sufiĉaj por renovigi la domon,
post la morto de patro. Finfine ni povis forĵeti
la rubaĵaron kolektitan de li.
Panjo estis ege fiera per ni du: ni aldonis supran
etaĝon subtegmentan,
kun kliva tegolaro, kiel ŝi ĉiam revis. Tie
^i havis propran mansardon sunplenan.
La aĝo kunportis siajn fruktojn: Panjo ne plu
havis tiomajn amikojn, amantojn,
amorantojn. Ĉu pro perdo de intereso, ĉu pro
hezito; nur kelkaj konstantuloj
ŝin vizitadis. Tiuj samaj de jardekoj, ŝiaj
fidelaj adorantoj, kiuj preskaŭ
apartenis al familio, Sed novajn ŝi ne plu
trovis.
Nia plej juna frato fariĝis frizisto. Li
edziĝis la unua. "Gumo gardas la kapon",
milfoje Panjo ripetadis dum ni estis infanoj. Kiam ni
fariĝis adoleskaj,
ĉiam ŝi enmetis skatoleton da kondomoj en
niajn poŝojn. Sed Toni ne obeis,
ne plaĉis al li surmeti gumon. Dekokjara li
patriĝis. Kelkajn monatojn
post la morto de patro. Lia filo prenis la nomon
honore al avo kaj patro: Toni La
Tria. Estante stultulo, Toni ne lernis sian lecionon;
en rekorda tempo li havis
kvin infanojn. Kaj mirinde, kun unusola edzino. Panjo
ne estis tre kontenta,
sed ŝi akceptis la situacion. Baldaŭ ŝi
alkutimiĝis al tiu bofilino.
Antonia. Dancistino. Blanka. Princino. Denove mi
serĉis ŝin.
Mi ne rezignis. Esplorado min kondukis
al orfejo en Zagrebo.
"Ni ne estas rajtigitaj doni informojn pri niaj
protektitoj", severe respondis
la direktorino. Pensinte ke kelkaj monbiletoj helpos
laŭ kutimo, mi gajnis
denuncon por korupto. Per iom pli da monbiletoj, mi
liberigis min de tribunalo.
$Antonia, princino, kie vi estas? Ĉu ankoraŭ
virga por mi, floreto?
* * *
Io okazis al Panjo. Subite ŝi eksilentis. Ŝi
tute ĉesis paroll.
Ni maltrankviliĝis/ Dum ŝi promenis, Venia
kaj mi traserĉis ŝian ĉambron.
En tirkesteto apud kapkuseno ŝi konservis
mortanoncon: "Fotpasis en Francio
rofesoro doktoro $Aŭrelio Link", Kaj lafoto
de bonaspekta viro en siaj sesdekaj jaroj.
Tioma tristeco de Panjo signifis ke ŝi neniam
gustumis Profesoron Doktoron Fekulon,
aŭ kiel li nomiĝis. Eble li estis ŝia
inspiranto, ĉar Panjo estis aprezata
verkistino esperantlingva. Mi konis la funkciadon de
Panjo: ŝi traktis homojn
kiel maĉgumojn. Kiam ili perdas dolĉecon,
forsputindaj. Neniam ŝi ploris
pro iamaj amantoj.
Ŝi tamen havis kolekton de gazetaj
eltranĉaĵoj, mortanoncoj. Inkluzive
tiun de mia patro. Ŝi zorge konservis ilin. Foje
ŝi parolis kun ili.
Mia Panjo ne estis timigita de Morto, ili du
amikiĝis. Morto ĉiam ŝin helpis;
Morto ebligis al ŝi posedi nemoveblaĵojn
(hereditajn de la gepatroj
kaj la unua edzo), Morto liberigis ŝin de mia
patro, senutila kaj ĉiam grumblanta,
Morto solvis ŝiajn ŝancelojn plurfoje. Ili
du proksimiĝis kaj rilatis agrable.
Panjo ŝatis promeni tra tombejo, kaj ŝi
preferis iri buse ol ke ni veturigu ŝin.
Sed ĉi-foje Panjo koleris al sia amikino Morto.
Ŝajne Panjo ne rezignis
revojn pri tiu kretena profesoro doktoro, kun tia
cinika rideto,
kun tiuj malnovmodaj okulvitroj. Kial li ne mortis pli
frue, por ne turmenti Panjon?
Kiel li aŭdacis eviti Panjon? Kial li simple ne
akceptis esti oferita al ŝia pasio,
kiel tiomaj aliaj? Mi koleris kontraŭ la
nekonato. Mi koleris ke li aŭdacis morti
ĝuste nun, dum mi serĉis Dancistinon.
Ĉar mi bezonis la helpon de Panjo.
Kaj Panjo silentis senlime.
Por mi estis novaĵo ke Panjo kapablas ami viron.
Mi pensis ke ŝi povas nur
verki pri sentoj, anstataŭ vere ilin posedi.
* * *
Pli ol unu jaron Panjo silentis. Mia fratino Venia
komplete perdis la nervojn.
Ŝi psike malsaniĝis. Nokte ŝi freneze
ridadis senkiale. Iam Venia eliris nuda surstrate.
Skizofrenio. Post ses monatoj en kliniko ŝi
revenis dudek kilogramojn pli peza,
sed trankvila. Ŝi estis la unua tia kazo en
psikiatrio; neniun alian oni
kuracis pro skizofrenio. Sed Venia resaniĝis, edziniĝis
kaj naskis sovaĝajn
ĝemelojn.
Venia aktoris malsanon. Certe ke ŝi estis iom
freneza, sed veran skizofrenion
ŝi neniam havis. Iu estimata doktoro donis tiun
diagnozon, ĉar ŝi bone aktoris.
Kiam Venia revenis el la kliniiko, Panjo denove
ekparolis. "Fenikso mia!", kaj
brakumis sian plej ŝatatan infanon. Ankaŭ
Ani aperis, kun kukoj, por bonvenigi
la fratinon. Ekde tiam Panjo kondutis preskaŭ
normale. Krom noktaj konversacioj kun
Morto/
Dum ŝi silentis, eĉ kun Morto ŝi ne
komunikis. Ŝi volis puni nefidelan amikinon
per ignorado. Kaj nun ili kunparolis ĉiun nokton;
foje ridis, foje kverelis,
foje pridiskutis diversajn problemojn.
La Voĉon de sinjorino Morto mi neniam aŭdis.
Venia jes. "Kareseme ŝi parolas,
alloge", priskribis mia fratino.
* * *
"Stanislao, fidinda mia filo!", vokis min
ordoneme Panjo.
Enirinte en ŝian mansardon mi trovis ŝin
solene vestita, en nubo de luksa parfumo
kiun mi kunportis el lasta navigado.
"Starlislao kara, mi iras nun dormi. Sed mi ne
vekiĝos. Ne paniku. salutu ĉiujn;
Venian, Ani, Filipon kaj Toni. Aj! ne troigu, mi nur
ŝanĝas la veston,
komprenu! Post mia entombigo vi organizos funebran
festeton, laŭ kutimo.
Tiam, kaj ne antaŭe! prenu el mia tirkesto
leteron, kaj donu ĝin al tiu
kies nomo troviĝas sur ĝi. Ĉu vi
komprenis, Stanislao?"
Al Panjo ne indis iel rezisti. "Jes, kara Panjo,
ĉion mi faros laŭ
via deziro",
mi promesis.
* * *
Post tri tagoj ni entombigis Panjon. Trumpetoj ludis
Silenton: mia snoba frato
Filipo tion mendis. Panjo estis kontenta: ĉio
glata kaj eleganta.
Apud la ĉerko staris ni, familio: Venia kun edzo
kaj ĝemeloj, Ani kun sia
gejo, Filipo kun graveda fianĉino, Toni kun sia
dikulino kaj kvin filoj.
Alvenis amikoj kaj konatoj, por esprimi la
kondolencon.
Tuj antaŭ la starto de la ceremonio eniris lasta
funebranto; invalidino sur
ĉarumo puŝita de monakino. Kiu estas tiu?
Ŝi alproksimiĝis kaj donis la manon al mi:
"Mian kondolencon, Stanislao."
Sama infana voĉo, kiel antaŭ dudek jaroj.
Antonia postvivis teruran trafikan akcidenton kaj
perdis ambaŭ krurojn,
ĝis la koksoj. Mia Dancistino nun dancis per la
manoj.
Mi prenis rozon kaj manplenon da tero kaj ĵetis
en la tombotruon. "Bonan nokton, Panjo!"
Ni ĉiuj revenis kune en nia hejmo, por la
funebrofesto honore al Panjo.
Mi forsendis la monakinon: "Ne necesas, ke vi
misuzu vian tempon; mi persone
prizorgos Antonian kaj revenigos ŝin."
Antonia mute kapjesis kaj la monakino foriris.
* * *
$$Antonia restis vaga. Nur deksepjara ŝi
akcidentis kaj perdis la krurojn.
Probable neniu viro havis intereson por ŝi.
"Nur pri vi mi ĉiam pensis"./
mi kredis tiujn vortojn ŝiajn.
Kvankam konfuzita, mi ne forgesis la promeson al
Panjo;
nun venis la momento por malfermi tiun tirkeston.
"Por Antonia", estis skribite sur blanka
koverto. Ne, mi ne estis ŝokita:
Panjo ja estis sorĉa. Kun rideto anĝela,
Antonia malfermis la leteron.
"Mi volas ke vi vidu, Stanislao", ŝi
insistis.
En la koverto estis kelkaj monbiletoj, tutviva
ŝparo de Panjo, kaj ora
medaliono kun engravurita strigo; ĝin Panjo
neniam demetis.
Mi eĉ pensis ke ŝi kunportis ĝin en la
tombon.
"Por vi kaj por la nepoj kiujn vi naskos al mi.
Amas vin Bopatrino."
* * *
Mi aĉetis florvendejon. Mi ne plu iris navigadi,
por esti apud mia edzino.
Ŝi bezonas helpon por ĉio. Ŝi meritas
tiun helpon.
Antonia dancas per manoj, Kaj per lipoj. Kaj per tuta
sia korpo fragila.
Sardelojn ni neniam manĝas. Antonia ankaŭ
malŝatas tion.
Ŝi naskis al mi filinon. Mia filino nomiĝas
Sofia. Honore al mia Panjo.
(el
la revuo "$Femina",
numero 18, junio 2009)
Rendevuo
kun la reĝino de la Majaoj.
Post dujara
studado de la majaa civilizo mi venis fine $Hondurason
por viziti la restaĵojn de Kopan, grava
kulturcentro de la Majaoj.
Mi rapidis tra
parko al la rando de la urbeto kaj alvenis al la ruinoj
ĉirkaŭitaj per alta barilo el plektita
drato. Ĉe la enirejo la gardisto, juna
Indiano, malvarme diris: "Vi ne povas eniri. Ni
fermas je la kvina, do post kvin minutoj."
Post sensukcesa insistado mi retiris min malgaje. Post
iu tempo mi revenis por vidi,
almenaŭ tra la dratbarilo, kelkajn el la
monumentoj tiel bone konataj al mi.
Mi ŝtelrigardis tra la arbustaro. Blankaj
ŝtonmonumentoj sin banadis
en la violkolora rebrilo de la vesperiĝa
ĉielo. Mi rekonis la supron
de piramido, la konstruaĵon kun lumon portanta
figuro, memstarajn steleojn.
Mi tremis pro emocio. Ĉu mi eltenos ĝis
morgaŭ? Mi turnis min. Nenie videblis viva estaĵo.
Tiam, mi mem ne scias kiel tio okazis, sed la pinto de
unu el miaj ŝuoj
enŝoviĝis en maŝon de la
dratplektaĵo. Tuj poste la pinto de la
alia ŝuo
duonmetron pli alte. Kaj antaŭ ol mi povus
pripensi la kondutregulojn de
ĝentlemano, mi trovis min aliflanke de la barilo,
meze de mistera mondo
el la fora pasinteco. Ĉiu ŝtono tie estis
trapenetrita de la spirito de la
popolo al kies kulturo min ligis ne nur granda
scivolemo sed ankaŭ senfina estimo.
La tago jam preskaŭ tute estingiĝis kiam mi
ekmarŝis al la norda parto de la urbo.
Mi descendis laŭ la larĝa ŝtuparego al
la pilkludejo. Ĝi mezuras dek metrojn laŭ larĝo kaj
dudekon laŭ longo kun du milde deklivaj muroj
laŭlonge de ambaŭ pli longaj flankoj.
En la mezo de tiuj muroj, tri metrojn super la grundo
de la ludejo troviĝas
du ŝtonaj ringoj. Tra ili devis pasi la pilko
ĵetita de unu aŭ la alia teamo.
La ludantoj rajtis bati la pilkon nur per femuro
aŭ kokso; tio tre malfaciligis
la taskon, precipe se ni konsideras ke
la pilko estis el solida kaŭĉuko, do
sufiĉe peza. Sendube tre malofte sukcesis
al iu ludanto doni tian "golon". Sed en tiaj
esceptaj okazoj, la bonŝanca ludanto
kaj liaj kunuloj el la venka teamo rajtis aliri al la
ŝtuparo sur kiu
sidis la reĝo kun sia akompanantaro kaj aliaj
altranguloj, kaj forpreni de ili
ilian tutan juvelaron kaj aliajn ornamaĵojn.
Mi imagis la ludantojn, kiel ili ornamitaj per verdaj
plum-ornamoj
kaj oraj zonoj descendas el la du vestejoj, kaj kiel
ili kuras kaj
batas la pezan pilkon per siaj jam bluiĝintaj
femuroj. Mi povis imagi
ankaŭ la altrangulojn sidantajn sur la
tapiŝkovritaj ŝtuparegoj, ŝargitajn
per multkolore brilaj ornamaĵoj. Kiam en okazo de
"golo" la ludantoj ekkuris
al ili, la gravuloj, forgesante pri sia digneco,
ekkuris por fuĝi kaj savi
siajn malfacile akiritajn juvelojn. Nur la reĝo
restis sidanta sur sia loko
kaj lasis ke oni lin senigu de liaj juveloj. Al li ne
estis problemo
la sekvantan tagon ordoni ke oni ellaboru por li
ankoraŭ pli belajn
kaj pli valorajn.
Mi daŭrigas mian rondiron palpante en la mallumo
kaj stumblante tie kaj jene
sur iu ŝtono ne registrita en la planoj kaj
libroj.
Jen mi troviĝas antaŭ ŝtuparo alta kaj
tre kruta, kun la supra parto
kaŝita inter la arbokronoj. Mi palptiris la manon
sur la vertikala surfaco
de unu el la ŝtupoj, poste de dua kaj tria. Jes,
jes, nenia eraro.
La vertikalaj partoj de ĉiuj sesdeksep
ŝtupoj estas plenskribitaj per reliefaj
hieroglifaj surskriboj, de unu flanko al la alia. Ili
registras la tutan historion
de la popolo Maja. Tiu ŝtuparo iam estis la
"fakultato por historio".
La nobeloj sendis siajn filojn ĉi tien por
lernado. Por lerni la historion de sia popolo,
la junulo ekgrimpis la ŝtuparon en zigzago, sur
la unua ŝtupo de maldekstre
dekstren, sur la dua de dekstre maldekstren, kaj tiel
plu, konstante legante
la surskribojn. Super la lasta ŝtupo
troviĝis eta templo kun pastro, profesoro de historio,
kiu ekzamenis la kandidaton, aprobis lian scion, aŭ
resendis lin por ripeta ascendo.
Ankaŭ mi grimpas la krutaĵon zigzage, sed
nur ĝis la kvina ŝtupo. Sur la supro
ne atendas min pastro, kaj ankaŭ la hieroglifoj
ne rivelas al mi sian mesaĝon.
Feliĉaj tiuj, kiuj sciis legi tiujn ĉi
reliefajn signojn sur la ŝtono.
Mi sentas min analfabeto. Krom la numeraloj, nomoj de
tagoj kaj monatoj
kaj la nomoj de dioj kiuj reprezentas naturajn
fenomenojn kaj terkulturajn laborojn,
mi preskaŭ nenion povas legi, same kiel la
sciencistoj kiuj al tiu ĉi temo
dediĉas sian vivon. Je manko de scio, mi emocie
travivas la momenton.
Meze de la profunda emocio mia nekapablo partopreni en
la mistero de la Majaoj
transformiĝas en fizikan doloron. Mi sentas nur
la batadon de la koro,
kiu igas mian sangon tremeti en la sama ritmo en kiu
spiras la ŝtono
sur kiu mi sidas.
Mi palpas la arbojn kiujn mi ĉirkaŭiras kaj
palpmarŝas sur vojetoj
al mi bone konataj el la libroj. Parkere mi konas
ĉiun monumenton
kun ĉiuj ĝiaj mezuroj kaj distancoj en
metroj kaj centimetroj,
kun ĉiuj desegnoj kaj hieroglifoj. Tamen, mi ne
povis scii
pri la dornoplena arbusto ĉe la piedo de la
"palaco kun surskriboj". Dank' al ĝi mi atingis
la "monumenton al la astronomia kongreso"
kun disŝirita pantalono
kaj kelkaj gratvundetoj sur la manoj.
Por tiu kvarangula monumento, malpli alta ol unu
metro, mi ĉiam sentis
apartan admiron. Sur ĉiu el la kvar vertikalaj
flankoj de la ŝtonbloko
sidas po kvar reliefaj homfiguroj, super hieroglifo
kiu indikas la devenon
de ĉiu el ili. Tiuj estis la dekses plej bonaj
astronomoj el dekses majaaj
urboj, partoprenintaj en la signifoplena kongreso de
astronomoj en la jaro 722-a de nia
erao, kun la celo akordigi la kalendarojn de la
unuopaj urboj.
La rezulto de tiu unua kongreso de astronomoj en
Ameriko estis kalendaro
de ĉiuj majaaj urboj akceptita kaj kiu laŭ
ekzakteco tute ne postrestas la
kalendaron kiun ni hodiaŭ uzas. Tiu kalendaro
estas gravurita sur la supra surfaco
de tiu miniatura monumento, antaŭ kiu mi staras.
Mi eksidas en la herbejon apud la kvarangula
ŝtono en societo de dekses
elstaraj sciencistoj kaj tra la susurado de folioj en
la venteto ŝajnas al mi aŭdi
ilian sciencan diskuton pri la moviĝo de la
astroj, pri ekvinoksoj
kaj la eroj de tago kiujn oni devas organizi en
regulojn.
Kiam mi forlasis la astronomojn, la luno disŝutis
sian arĝentbluan lumon
super la ruinoj kaj la herbejoj inter ili.
Senhezite mi rekonis la "Diogenon de la
Majaoj" en la reliefo sur iu muro,
kiu reprezentas viron sur unu genuo, kun torĉo en
la mano.
Mi nur bedaŭris ke la torĉo estas el
ŝtono kaj ne povas al mi lumigi la vojon.
Malantaŭ la longa "promenejo" limigita
per ŝtonoj, mi eniras en la "orientan korton".
Mi rekonas la lokon laŭ la ŝtuparo kun du
jaguaroj en reliefo maldekstre,
kaj la enirejo en du subteraj salonoj dekstre. Sed
tio, kio min altiras momente,
ne troviĝas tie.
Subite, kvazaŭ io tre urĝa min atendus, mi
ekrapidas sur vojeto gvidanta al nordoriento.
Mi ĉirkaŭiras arbojn kaj sensignifajn
ŝtonojn kaj nur por minuto mi haltas
ĉe la "parolanta homo", vira kapo el
verdeca ŝtono, unu metron alta,
kun gravuritaj "nubetoj" antaŭ la
buŝo,
similaj al tiuj en la desegnitaj historietoj. Ĉu
li estis pastro aŭ instruisto,
tiu homo certe konata pro tio kion li parolis, ni neniam
ekscios.
Mi daŭrigas la esploradon per malrapidaj sed
decidaj paŝoj
tra la ĉefplaco de la iama urbo. Nun mi ekrapidas
al okcidento, kie
sur unusola placo troviĝas deksep monolitoj tri
metrojn altaj.
Ĉiu el tiuj steleoj havas homan figuron en
profunda reliefo sur unu sia flanko,
dum aliaj tri flankoj estas kovritaj per hieroglifaj
surskriboj
dividitaj en kvadrataj kampoj. La figuroj de
reĝoj kaj altrangaj pastroj, riĉe ornamitaj per pezaj juveloj
ĉizitaj en ŝtono, observas min el siaj
malplenaj okulkavoj, kiujn en la mallumo
mi apenaŭ vidas. Sed mi ĉiujn preterpasas.
Mi ne havas pli da tempo
ol por pasanta rigardo al ĉiu el ili. Nun mi
tuŝetas kun etendita mano
kaj granda ekscito. Mi, por tiel diri, preterflugas la
kvinan kaj la sesan monoliton
kaj haltas antaŭ la sepa. Kun tiu monolito mi
havis rendevuon en tiu malhela romantika vespero
lumigita nur per la pala brilo de la luno kiu
kaŝrigardas
de malantaŭ iu piramido.
Tiu monolito estas la sola kiu reprezentas virinon.
Ĉiuj ceteraj dek-ses monolitoj
havas viran figuron, samkiel ĉiuj ceteraj
monumentoj en Kopan
kaj ankaŭ en ĉiuj aliaj urboj en kiuj iam la
Majaoj vivis.
Ŝian vizaĝon mi tuŝas per movoj similaj
al karesoj kaj mi por momento
retenas la manon sur ŝia nazo difektita de la
dekkvinjarcenta atendado
por tiu ĉi nia renkontiĝo. Sub la tuŝo
de miaj fingroj la peza ŝtona juvel
aro
sur la kolo kaj brusto transformiĝas en orajn
platetojn nobligitajn
per la klopodoj de la plej bonaj majstroj de foraj
epokoj.
Sub la peza zono la longan jupon kovras retosimila
plektaĵo de perloj kaj juvelŝtonoj.
Ilia pompo kaj la fantazie riĉa kapornamo el la
plumoj de kecalo,
kies konturoj endesegniĝas en la malhelan
ĉielon, atestas pri la alta
socia rango
de tiu ĉi virino. Ĉu ŝi estis
reĝino de unu el la majaaj urboj,
aŭ eble ĉefpastro? Astronomo aŭ majstro
de la hieroglifoj?
Al tiuj demandoj oni povos respondi verŝajne kiam
la sciencistoj
deĉifros la hieroglifojn ĉizitajn sur la
dorsa kaj
ambaŭ flankaj surfacoj de la monolito, el kiuj
ĝis nun estas solvita
nur unu triono, malgraŭ la fortostreĉoj de
sciencistoj el multaj landoj.
Intertempe la sciencistoj ŝin titolas Reĝino
de la Majaoj.
Sed tio ĉi-momente ne havas gravecon. La solena
vizaĝgesprimo de la sinjorino
alprenas veluran mildecon sub la karesoj de mia
rigardo.
Ŝiaj lipoj ŝtoniĝintaj antaŭ
jarmilo kaj duono,
nun ŝajnas etendiĝi en apenaŭ
percepteblan rideton.
Ŝajnas al mi rimarki eĉ tremeton sur
ŝiaj lipoj, kvazaŭ ili dezirus ekparoli,
malkovri al mi ian sekreton.
Profunde kortuŝita de la beleco, kiu malgraŭ
la forpaso de la tempo
retenis sian brilon, mi forlasas la Reĝinon de la
Majaoj nur kiam
en ŝiaj apenaŭ videblaj okuloj mi eksentas
esprimon
kiun mi povus traduki nur kiel "la aŭdienco
estas finita".
Tibor Sekelj
(el
"Mondo de travivaĵoj")
Kompletigaj informoj pri Esperanta Ligilo
redaktoro: Olena Poŝivana
Velika Dijivska 22/226
ua-49068 Dnipro
Ukrainio
(r.p.: amatalena(cxe)ukr.net)
komputilbrajla asisto: j. Jelinek
Roztocka 1001
cz-514 01 Jilemnice, Ĉeĥio
(r.p.: lunalumo(cxe)atlas.cz)
(tel.: +420-481 543 200)
administrantino: Milena Jelinkova
Roztocka 1001
cz-514 01 Jilemnice, Ĉeĥio
(r.p.: lunalumo(cxe)atlas.cz)
(tel.: +420-481 543 200)
kasisto: Pier Luigi Da Costa
via di S. Maria del Giudice 2369
IT-55100 Lucca, Italio
(r.p.: dacostapl(cxe)gmail.com)
poŝtĉekkonto
IT67C 01005 13702 0000 0000 2799
je la nomo "Da Costa Libe")
ĉe Banca Nazionale del Lavoro (mallonge BNL) en
Lucca
UEa-konto de Libe: libk-p
jarkotizo: 15 eŭroj
la lasta
numero de esperanta Ligilo
legeblas ankaŭ en la retejo de Libe:
http:\\libe/slikom/info
Por ricevi la revuon retpoŝte skribu al:
masenkoai(cxe)mail.ru
---------------