Esperanta ligilo
n-ro 7, septembro 2019
Enhavtabelo
Kongresa raporto
Kunlabora interkonsento
Literaturo. La renkontoj kun serpentoj
Enigmoj kaj problemoj (ankaux en
la reta versio!)
Stenografia pagxo (nur en brajla versio)
Por la retumantoj
Forpasoj
Kongresa raporto
La 85-a
IKBE okazis de la 20-a gxis la 27-a de julio 2019 en
la urbo
Lahtio, kiu situas cx. 100 km de la cxefurbo Helsinki. Okaze de la
100-jara datreveno Steleto ofertis aliron al la
samtempe kaj
samloke en la sporta halo "Isku Areena" arangxita 104-a UK.
La temo de la UK estis: "Vivanta naturo, floranta
kulturo". Cetere,
indas mencii, ke en junio Lahtio ricevis la premion "Verda cxefurbo de
Euxropo 2019". Lahtio estas la plej malgranda, norda
kaj orienta urbo, kiu ricevis cxi tiun honoron. La premio cirkulas ekde
la jaro 2010.
Al IKBE aligxis 49 reprezentantoj
el 12 landoj. Bedauxrinde, Milena
Jelinkova kaj Jiri Jelinek
(Cxehxio) ne povis veni pro akuta malsano.
Steleton reprezentis la
prezidantoj Borje Eriksson kaj Heikki Kosonen.
Por Borje Eriksson la IKBE en Lahtio estis lia unua
sperto pri
internacia blindula renkontigxo.
Sabato la 20.7.
Kelkaj
gastoj alvenis al Lahtio jam vendrede. Anneli Hansen
("Atomino") dejxoris vendrede kaj sabate
sola en la flughaveno por
akcepti gastojn kaj asisti en havigo de biletoj por trajno tra Tikkurila
al Lahtio. Tutan posttagmezon en Tikkurila dejxoris Raila Pyhala kune
kun Kerstin Rohdin el Svedio por akompani gxis la trajno al Lahtio. La
lastaj gastoj atingis la hotelon Grand gxuste antaux la memserva
vespermangxo, kiu atendis nin en la auxlo de nia tranoktejo. La auxlo
estis je nia dispono cxiuvespere gxis la 20.00, kiam la hotela akceptejo
finis dejxoron. Kiam la pordo estis fermita, ni
povis eniri en hotelon
en ajna tempo per kodo kaj rajtis kunporti la sxlosilon de la cxambro.
Luncxojn ni ricevis en la
proksima memserva restoracio Kivi (Sxtono), la
restoracio trovigxas en la unua etagxo, "sur soklo". La menuo konsistis
el tri elekteblaj cxefpladoj: supo, salato, trinkajxoj, kolekto de
panoj, deserto kaj kafo kun kuko. Vespere la sama
restoracio liveris por
ni en Grand unu cxefpladon, salaton kaj sukon.
Dimancxo 21.7.
Matene okazis la Solena Inauxguro de la UK en la
sporta halo Isku
Areena. Rimarkindas, ke unu gxia salono portis la nomon de nia karmemora
Arvo Karvinen por honori liajn
poresperantajn atingojn.
Post luncxopauxzo
komencigxis la malfermo de nia kongreso en
proksima koncertejo. Invititaj gastoj estis Jouni Lehtivaara (filo de
Oskari Lehtivaara, la unua sekretario de LIBE 1951 -
1962) kaj
reprezentantoj de la finna ligo de vidhandikapitoj: direktoro Jukka
Tahvanainen kaj prelegantoj Kari
Huuskonen kaj Matti Ojamo.
Tuomo Grundstrom,
prezidanto de LKK de UK, peris la salutmesagxon
de d-ro Mark Fettes, la Prezidanto de la Universala
Esperanto-Asocio.
Citajxo: "Mi ne estas la unua, kiu vidas ian ligitecon inter lia
(Zamenhof) kuracista okupo kaj lia esperema strebo
helpi la homojn en
cxiuj landoj rigardi unu la alian kiel amikoj kaj kunfratoj. Cent du
jarojn post la forpaso de Zamenhof, mi apenaux vidas pli belan
konkretigon de liaj idealoj, ol la persista agado de LIBE por kunteni
blindulajn esperantistojn tra la mondo."
Antun Kovacx, prezidanto de
la pasintjara IKBE en Kroatio, salutis
la kongresanojn kaj malfermis la kongreson. Nedeljka Lojxajicx,
prezidanto de LIBE, salutis kaj proponis estraron de la kongreso:
prezidanto - Borje Eriksson (FI), vicprezidantoj - Attila Varro (HU) kaj
Anatolij Masenko (RU), sekretarioj - Ritva Sabelli
(FI) kaj Pavel Rjabov
(RU). La propono estis aprobita.
Sekvis prelegoj "Cxe
la radikoj de defendo de rajtoj" (d-ro Kari
Huuskonen, estro de la finna blindulmuzeo) kaj
"La situacio de
handikapuloj en Finnlando" (s-ro Matti Ojamo, esploristo cxe la
lauxlegxa Registro pri vidhandikapitoj). Esperantigitajn prelegojn
lauxtlegis Borje Eriksson.
Lundo 22.7.
La tuta tago estis libera, do dedicxita al ebleco
sekvi la programerojn
de UK, precipe la prelegserion de Kleriga lundo kaj tiun de Internacia
Kongresa Universitato (IKU) pri
la kongresa temo kaj finnaj fenomenoj.
Mardo 23.7.
Antauxtagmeze okazis kvar
prelegoj kaj la Gxenerala Asembleo de LIBE.
Dragan Stokovicx (HR) lauxtlegis la prelegon
"Sensoj kaj senbara medio"
de blinda d-ro Jukka Jokiniemi. Pri finna kuirarto prelegis s-ino Raita
Pyhala. Sxi parolis i. a. pri la terfrukto rapo, kiu estis kutima
mangxajxo de finnoj antaux la terpomo. Kerstin Rohdin regalis por
gustumado pecetojn de rapo, pantrancxajxojn kaj kukon bakitan laux
malnova simpla kukorecepto de panjo de Raita. Referaton pri finnaj
popolkostumoj kaj popoldancoj lauxtlegis Anita Dagmarsdotter. La pupo,
vestita per popolkostumo el naskigxloko de Ritva Sabelli, staris preta
por pli detala konatigo. Anita Dagmarsdotter afable asistis por montri
kaj klarigi la vestopartojn. La blanka kapvesto "sorokka" (pigo) kun
largxa punto trairis gaje al la kapo de virinoj por esti fotita. Kunio
Tanabe (JP) parolis pri sia
amiko, kiu trairis la Pacifikon per jakto.
Merkredo 24.7 - la ekskursa tago.
Auxtobuso transportis 40 ekskursanojn kune kun la profesia cxicxerono
s-ino Helli Jalas kaj interpretisto Raita Pyhala al la haveno, kie ni
eniris etan sxipon por krozado en la lago Vesijarvi. Bedauxrinde, la
mikrofono ne funkciis. Tamen s-ino Jalas provis rakonti en esperanto
pri
pejzagxoj. (Kvar profesiaj cxicxeronoj partoprenis en la antauxjara UK
en Lisboa por konatigxi kun la kongresaj arangxoj kaj ili ecx studis unu
jaron esperanton). En Messila je la tria halto ni
forlasis la sxipon kaj
enbusigxis por dauxrigi al Hollola. Tie ni vizitis
artgalerion de
artistino Asta Pulkkinen, kiu rakontis, ke sxi per kolorricxaj
pentrajxoj volas gxojigi homojn. La artgalerio trovigxis en malnova
domo, antauxa provizejo. Ni povis libere konatigxi kun
la domoj, kun
grandaj sxlosiloj kaj libere promeni en la gxardeno de la artistino kaj
sxia fratino, senti bonodorajn florojn kaj berojn. En la korto eta ronda
relo kun vagonetoj kaj konstruajxoj igis plurajn blindulojn tusxi la
ajxojn. Kelkaj povis karesi la tridekjaran
testudon. Nuntempe estas malpermesata importi testudojn.
Perpiede ni
dauxrigis al la proksima mezepoka sxtona pregxejo de
Hollola. Tie ni povis iomete ripozi sidante sur benkoj.
Raita Pyhala
lerte interpretis la lokan cxicxeronon. Bele gravuritaj pordoj vekis
nian intereson. La luncxo estis rezervita por ni en
la apuda malnova
komunumdomo. Batato-kokoso-supon kaj salaton por ni
prepares la kuiristo
Hannes Kuusisto sola. La sekigita, maldika pano kaj hejmfarita biero
sxajne por cxiuj bongustis. La fresxa kafo kaj fritpastajxo sursxutita
per sukero forigis la malsaton de dolcxajxo.
Post la luncxo ni veturis al la farmobieno Kinnarila. La bieno ne
plu havas brutaron, nur du dorlotsxafojn kaj du cxevalojn. Estis
malfacile tusxi la cxevalojn, garditajn per elektra cirkvito
(kompreneble, elsxaltita). La
mastrino rakontis, ke oni ne scias, cxu
dauxros la tradicia maniero heredi la bienon kaj profesion de patro al
filo. Parencoj tamen ne devigas infanojn; ili povos
libere trovi sian
vojon. Nun la bieno kultivas grenon kaj vendas
farunon en propra
vendejo, kie vendeblas ankaux spicoj, turismaj ajxoj. La bieno akceptas
turismajn grupojn por kafumi kaj konatigxi kun la biena vivo. Speciala
programo estis muelado de sekalaj grajnoj. Ankaux cxiu el ni
ricevis
saketon de la preta sekala faruno kune kun esperantlingva recepto por
sekala kacxo.
Dum revenveturo al la hotelo
en la buso cirkulis du kanteleoj,
faritaj de nia cxicxerono el malsama ligno. Sxi rakontis pri kelkaj
kantelespecoj kaj kiel oni ludas ilin. Samvespere ses
IKBEanoj
partoprenis la kantelekoncerton cxe kanteleisto Timo Vaananen. Li ludis
kelkajn el siaj multaj instrumentoj. La vespermangxo estis kuirita de li
mem. La ceteraj ekskursintoj cxi-foje vespermangxis
en la proksima memserva vegetara restoracio Lipterin.
Jxauxdo 25.7.
Matene dum tri horoj okazis fare de Kazuko Kikusxima
(Krizantemo)
eksterordinara prezento de tradiciaj veraj KIMONO: silkaj, pompaj
artajxoj. Sxi klarigis pri kelkaj nociaj diferencoj.
Jen la citajxoj el
sxia klarigo: "Kotona "Yukata", kiun japanoj ofte uzas en UK,
neniel
estas vera Kimono. Origine "Yukata" estas nur "sxvit-sucxigilo"
post
banigxo, do samcela kiel la bantuko en Euxropo.
"Yukata" estas kudrita similforme, same
ankaux yukata-stila dormcxemizo,
cxar laux la japana kudroarto cxiuj vestoj - de la subcxemizo gxis la
plej luksa vera Kimono - havas similan formon, uzante specialan sxtofon,
kies largxo estas cx. 30 cm. Sed la materialo, kvalito, desegno,
kun-uzota zono (Obio) kaj ankaux vestigxregulo lauxsezona/lauxokaza
estas tute malsamaj. "Yukata" estas vestata nur
hejme, neniam ekstere.
Sed nuntempaj homoj ne posedas multekostajn verajn
Kimono, nek lertas
vesti tiajn; nun oni faras "Yukata" -n iom denskolore, por ke oni
povu
eksterhejme porti, tamen nur por vesperaj festoj en cxirkauxajxo de la
hejmo. "Yukata" estas ajxo por ajna kazo, vestata rekte sur la
hauxto,
kaj surpiede lignaj GETAOJ, dum la vera silka KIMONO neniom senpere
tusxas la hauxton, kaj piede TABIO (kvazaux sxtrumpoj) kaj ZORIO (leda
sxuspeco)."
Gxuste por prelegi pri tiuj
diferencoj Krizantemo portis, kaj sxi
proponis al blinduloj tusxi plej oficialajn kaj samtempe multegekostajn
verajn KIMONO (tiu kun brodita papilio kostas pli ol kelkmil euxrojn! El
diverstipaj silkaj veraj Kimono la plej bela kaj luksa estas "Hurisoge"
kun gxisplanke pendantaj manikoj, la plej formala vestajxo nur por
frauxlino. La tuta kompleto - subkimono, kimono, obio kaj aliaj etajxoj
- estas el pura silko kaj
tinkturita per naturaj kolorigiloj. Do, kutime
oni ne permesas tusxi.
Cxar inter la cxeestantoj
estis dezirantoj provvestigxi per
"Yukata", Krizantemo
rapide arangxis la aferon. Fine la lokan
blindulinon (Sanna Tynkkynen) sxi vestigis per "Homongi", la dua
formalajxo, kun luksa desegno, por junulino. Private okazis
vestigo de
miaj amikoj, kiuj kunportis pupojn por la kostumprezento.
Vespere ni
celebris la centjaran datrevenon de Steleto per
festparolo, tostoj kaj koncerto. Cxi-okaze nin salutis
kaj prelegis s-ro
Sakari Kauppinen, prezidanto de
E-klubo en Helsinki. Anstataux la kutima
festparolado - analizo de la pasinteco de la jubilanto, celante
malfermeti estontecon - li preferis sercxi signojn de estonteco en jam
ekzistantaj fenomenoj, kiuj ofte estas tro malgrandaj por veki grandan
intereson. Li konstatis, ke ni havas utopiajn imagojn
pri la estonteco,
sed preteratentas, kiom rapide la mondo povas sxangxigxi.
Sakari Kauppinen parolis
pri la esenco de lingvoj, pri iliaj
evolutendencoj kaj pri komputilaj programoj kiel kontaktiloj inter
homoj. Li cerbumis pri signoj, kiuj favoros la anglan kiel
la dua
lingvo. La sintenoj al lingvoj sxangxigxas. En la pasinta jarcento
kreigxis novaj sxtatoj unulingvaj, inter kiuj kelkaj tamen akceptis
plurajn lingvojn kiel samrangajn, dum aliaj klopodis limigi ilian
vivsferon. Tiuj tendencoj dauxras ecx nun en pluraj landoj.
Aliflanke,
oni favoris unuecigon ene de naciaj lingvoj: dialektoj estas hodiaux pli
popularaj ol iam antaue. Krom kontaktilo, lingvo estas
ankaux rimedo por montri la devenon kaj grupon, al kiu parolanto apartenas.
Esperantistoj
konas la sercxadon de komuna lingvo. Niaj fortoj
tamen ne suficxis bremsi la disvastigxon de la angla. Kreigxis angla
kiel dua lingvo parolata ekzemple de turistoj cxie en la mondo. Gxi
malsamas la denaskan lingvon de britoj aux usonanoj. Iam ili
mem devas
lerni uzi gxin tiel, ke alilingvanoj komprenus ilin.
La preleganto cerbumis pri
signoj de sxangxigxoj: "Kiuj estas la
malgrandaj, ankoraux apenaux rimarkeblaj etaj tendencoj, kiuj eventuale
sxangxos la tutan lingvan sistemon? Aux pli grandaj, sed tamen tiom
novaj, ke ni ankoraux ne kapablas taksi ilian signifon? Cxu inter tiuj
estas la senprecedenca disvastigxo de la angla? Kaj cxu Gxi estas
nerenversebla?Kiu fenomeno jam sxangxis la vivon de blinduloj kaj
vidhandikapuloj? ...Tio certe ne estas la disvastigxo de la angla lingvo.
Algoritmoj estas komputilaj
programoj, kiuj faras tion, kion homo
programis ilin fari. Nun alvenis algoritmoj, kiuj kapablas lerni.Oni
nomas tiun fenomenon artefarita intelekto. Kiel tio helpis kaj helpas al
vidhandikapuloj? Ekzemple tiel, ke algoritmoj skanas skribitan tekston,
analizas gxin kaj transformas gxin en parolon. Parolsinteziloj rapide
evoluis, en multaj lingvoj ili jam perfekte imitas homan vocxon....
Rapide evoluas ankaux algoritmoj,
kiuj komprenas parolatan lingvon.
Anstataux tajpi, vi povas
pervocxe ordoni al la komputilo. Tio estas
vera helpilo ankaux al vidhandikapuloj."
La preleginto antauxvidas,
ke tre baldaux ni cxiuj havos en nia
posxo aparaton, versxajne similan al nunaj posxtelefonoj, kiu
interpretos nian parolon al kiu ajn alia lingvo. La tekniko jam
ekzistas, kaj la algoritmoj havas grandan lernokapablon. Dum homo povas
legi kaj analizi unu libron en unu tago, algoritmo povas studi cxiujn
tekstojn, kiujn oni skribis en interreto kaj analizi, kiuj estas
la ofte uzataj kaj akceptitaj formoj.
Sakari
konstatis, ke tio estos multe pli granda revolucio, ol la
disvastigo de la angla lingvo. Kaj ne eblas nei gxin.
Tamen al li
sxajnas, ke ni, kiel E-istoj, estas tute nepreparitaj al tiu evoluo.
Kion gxi signifos al ni
persone kaj kion gxi signifos al nia lingvo? -
li demandas.
"Kion
gxi signifos al la angla lingvo? Cxu gxi farigxos tute
superflua al milionoj da homoj, kiuj pli-malpli devige lernas gxin kaj
uzas gxin nur sporade, ekzemple vojagxante? Cxu entute ekzistos bezono
lerni iun ajn lingvon nur por komunikado kun alilingvanoj?
Gxis nun lingvoj ne estis
nur komunikiloj, sed iloj, per kiuj ni
aligxas al iu grupo, kiun ni nomas la nia. ... Estas grupoj de
samnacianoj kaj samlingvanoj, sed grava grupo estas ankaux la elito,
kiu lernis la anglan kiel duan lingvon. En la epoko de algoritma
interpretado malaperos la avantagxo, kiun tiu grupo havas super la aliaj."
Cxu
telefono obeas la vocxon? Okazis en la hotelo.
Dragan Stokovicx
proksimigxis al mi kaj montris la ekranon de sia telefono por vidi kiel
mi reagos. Jes, la teksto estis en korekta finna lingvo.
"Vere
funkcias", - li konstatis. Rapide li diris kelkajn vortojn kroate en la
telefonon kaj montris la ekranon al la hotela oficistino. Sxi
surprizigxis pro la belaj finnaj vortoj.
Fine ni
gxuis la Internacian Artan Vesperon. Kutime gxia programo
estas kompilata dum la IKBE. Bedauxrinde, ne sukcesis alveni geedzoj
Jelinek, la planitaj gvidantoj de la koncerto, sed
Attila Varro brave
transprenis la gvidadon. Unue Borje Eriksson gaje distris la
cxeestantojn; li portis blank-verdan cxapon de Vainamoinen (origine
blank-bluan) kaj legis en la Kalevala-ritmo de li mem
tradukitan kaj
sxangxitan tekston pri Ikaro, kiu, laux Borje, renaskigxas kaj
elakvigxas kiel homo. Ni ankaux subkantis kune.
Dum la koncerto bele
asistis i. a. Theodor Speckmann per
pianludado, japaninoj kune kun Kunio Tanabe gaje kantis, Marianne Lund
per violono bele venigis al ni sonojn de Edvard Grieg el Norvegio, rusa
triopo Pavel Rjabov, Natalia Kasymova kaj Anatolij Masenko kantis
cxenkanton
en traduko de Attila Varro.
Vendredo 26.7.
La fermo kaj adiauxa vespero okazis en restoracio
Lokki cxe la lago
Vesijarvi. Eta vespermangxo, mendita por 45 personoj, konsistis el
gratenita pano kaj deserto, kiuj tuj malaperis. Sxajne ne veras
la
parolturno, ke en varmego suficxas legxera vespermangxo.
Cxiu delegacio ricevis
kantareton de Finnaj ehxoj kaj prelegojn
platskribe. Estis prezentitaj lauxdoj pri IKBE, sed pli gravis havigi la
impresojn pri la kombino de samtempe okazintaj IKBE kaj UK. Sxajne tamen
kongresanoj estis kontentaj pri la ebleco cxeesti la programerojn de UK.
Valoras ja integri vidhandikapitojn
kaj ricxigi la IKBE-programon per
altkvalitaj prelegoj kaj studsesioj enkadre de UK.
En la
malfermo mankis komuna kantado de la himno. Kompense dum la
fermo forte auxdigxis "La Espero" en la varmega, luma vespero cxe
la
lago Vesijarvi.
Gajaj ni disigxis. Iuj iris al Isku Areena por cxeesti
la
Internacian Artan Vesperon de la UK, aliaj preferis
dauxrigi la
kunestadon aliloke ekstere aux en la hotelo.
Sabato 26.7.
La Solena Fermo de la UK finis la oficialan
kunestadon. Posttagmeze (por
kelkaj ecx matene) komencigxis forveturoj de la kongresintoj. Kvar
IKBE-anoj restis ankoraux unu
nokton en la hotelo Grand.
Kiel raportisto mi kaptas
la okazon por elkore danki cxiujn
partoprenantojn kaj helpantojn pro tio, ke vi venis al Finnlando por
travivi du kongresojn. Ni kune faris la IKBEon. Gaje vi donis vian manon
por helpi nin en problemaj situacioj.Mi ricevis senton, ke vi tenis la
respondeculojn en zorgaj manoj. La aventuroj de la kongresa semajno
restas en memoroj. Gxis la revido!
Ritva Sabelli
KUNLABORA INTERKONSENTO
La Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj LIBE
kaj
Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj ILEI
Okaze de la Universala Kongreso de UEA en Lahti,
Finnlando en la jaro
2019, la Ligo Internacia de Blindaj Esperantistoj LIBE
kaj la Internacia
Ligo de Esperantistaj Instruistoj
ILEI skizas kunlaboron.
La du Ligoj konstatas, ke
ILEI preparis kaj aprobis regularon por ekzamenoj pri
lingvaj kapabloj
de blinduloj (2009)
ILEI trovis manieron eldoni siajn du revuojn
Internacia Pedagogia Revuo
kaj Juna Amiko en adekvata maniero, tiel ke la legiloj de la komputiloj
sukcesu laute legi la enhavon de tiuj du revuoj de ILEI (2018).
La du Ligoj konsentas pri jenaj agadkampoj :
Evoluigo de modernaj kursoj de Esperanto por adekvata
uzo fare de
blinduloj.
Organizado de seminarioj por trejnado de instruistoj
kadre de
LIBE-Kongresoj.
Intersxangxo de la oficialaj
revuoj kaj aliaj eldonajxoj de la du Ligoj.
Reciproka aperigo de artikoloj en
la oficialaj revuoj.
Invitoj reciprokaj al la cxiujaraj kongresoj kaj
lauxeble partopreno cxe
la arangxoj de ambaux organizoj.
Kuragxigo de kunlaboro inter la landaj sekcioj de la
du Ligoj.
Kunlaboro kadre de la Komitato de UEA por altigi la
prestigxon kaj
influon de la aligxintaj fakaj asocioj.
Renkontigxo de nomumitaj estraranoj de la du Asocioj
cxiujare se eblas,
por resumi kaj analizi la rezultojn atingitajn kadre de tiu kunlaboro.
Lahti, Finnlando, la
26-an de julio (lancotago de Esperanto) 2019
La
prezidanto de LIBE Nedeljka Lozajic
la prezidanto de ILEI Mireille Grosjean
Literaturo
La renkontoj kun serpentoj
La renkonto unua
Mi cxiam sxatis ion permane fari. En la agxo de naux
aux dek jaroj
mi faris lignan kesteton por miaj ajxetoj kaj kasxe metis gxin sub la
plankon de la doma koridoro.
La
sekvan tagon mi aliris por preni ion el la kesto.
Mi sxovis en gxin la manon kaj tuj eksentis, ke tie
kusxas ia fleksita
tubeto, simila al kablo.
Subite la tubeto ekmovigxis kaj komencis elrampi inter
miaj polekso kaj
montrofingro.
Mi ektimis kaj ekrigidigxis, cxar
komprenis, ke tio estas serpento. Gxi
ne siblis kaj ecx ne ekmordis min.
Kiam gxi forlasis mian manon, mi
kuris en la gxardenon.
Tie mia pli agxa frato kolektis cxerizojn.
Li rigardis min kaj mirigite demandis:
- Pro
kio vi estas ege pala?
Mi rakontis mian historion.
La frato kaptis longan bastonon kaj kuris al la domo.
Li rigardadis sub la koridoron kaj sercxis la
serpenton cxirkaux la domo.
Sed, ve, gxi malaperis senspure. Post kelkaj tagoj nia patro balais la
korton. Subite post li io falis surteren.
Li rigardis kaj ekmiris - post li
rampis serpento.
Dum la
patro sercxis, per kio kapti aux mortigi gxin, la serpento
forrampis ien.
La renkonto dua
Dudek
kvar jarojn mi logxis en Asxhxabado (turkmenio) kaj kiel
instruisto pri matematiko kaj fiziko laboris
en la lernejo por blindaj kaj malfortevidantaj geknaboj
nome de V. Erosxenko. Apud la lernejo kreskis la arbo kun
dornohavaj
brancxoj. Kiam mi iradis laux la lerneja barilo, la brancxoj cxiam
skrapis mian kapon. Iufoje mi decidis detrancxi ilin.
Preninte hejme la gxardenan tondilon,
mi perbuse alveturis la lernejon. Mi iris laux la trotuaro
kaj, kiel kutime, la malicaj brancxoj
kaptis miajn malfelicxajn harojn.
Mi haltis kaj komencis la
detrancxadon.
Subite, apude auxdigxis malproksimigxanta susuro
de la arbofolioj. Mi tute ne havas la vidpovon, Tial mi nur supozis,
ke gxi estas ia birdo aux hilo. Poste en interna parto de la barilo
io falis surteren. Mi pensis, ke desur la arbo brue falis hilo
aux delonge rompita brancxo.
Do, mi finis la laboron kaj iris en la lernejon.
Longe mi ne estis tie, kaj dum la reveno
proksime de la arbo min haltigis loka logxanto, dirante:
- Estu
singarda! cxi tie mi mortigis tre venenan serpenton.
Gxi kusxis sur la trotuaro kaj varmigxis sub la suno.
Nun mi bruligos gxin. Certe, mi scias,
ke oni ne devas mortigi serpentojn,
sed gxi ja povus mordi vin aux ankoraux iun.
Mi
aprobis lin. Tamen reveninte hejmen,
mi telefonis en la zoologian instituton kaj
sciigis pri tre venenaj serpentoj apud la lernejo.
Sekvatage en la lernejon venis serpentkaptisto kaj
kaptis ankoraux du
dangxerajn serpentojn.
Mi
sciigis jam, ke mi laboris kiel instruisto en la
lernejo nome de
V. Ja. Erosxenko por blindaj kaj malfortevidantaj geknaboj
en u.
Asxhabado (Turkmenio). Mi ankaux gvidis la grupon de
gelernantoj
"Ïîèèñê"
("Sercxo").
La grupo studis la vivon kaj verkadon de Erosxenko kaj
klopodis realigi
liajn ideojn de instruado kaj edukado de blindaj infanoj.
Dank al agado de la grupo nia
lernejo akiris grandan famon.
La reprezentantoj de diversaj firmaoj ofte vizitis nin kaj preskaux
cxiam enmanigis donacojn: mangxilarojn, meblojn, televidilojn,
muzikilojn k.t.p.
Iufoje
okazis jeno:
plej bonaj kulinaristoj de Turkmenio donacis al la prezidento okaze de
lia naskigxtago centkilograman torton.
Kaj li, bona homo, sendis la torton al la lernejo.
Oni alveturigis gxin al ni en
fermita kamiono en belega skatolego sur
granda tabulo.
Kvar
akompanantaj viroj malsxargxis la donacon kaj metis sur grandajn
du tablojn.
Kiam oni malfermis la skatolegon, la geknaboj lauxte
kriis: "Hura!" -
cxiuj ekvidis veran artajxon.
Niaj
kunlaborantoj longe interkonsiligxis kiamaniere trancxi gxin,
longe kaj singarde ili trancxis la torton.
Infanoj senpacience observis la
procedon kaj gaje bruis.
Finfine, ili ricevis popece
da bongusta frandajxo.
La ceteran parton de la torto oni metis en grandan
fridujon, kiun
antauxnelonge ia firmao donacis al la lernejo.
La
infanoj kaj kunlaborantoj mangxis tiun donacon dum kelkaj tagoj.
Ecx ventroj doloris de iuj
geknaboj. Versxajne, tro multe da
frantajxo
trafis iliajn busxojn.
Nikolao Osipenko
Enigmoj
kaj problemoj
:::::::::::
Redaktoro: Anatolij masenko,
Gerojev-Medikov 15 - 1,
RU-357739 _Kislovodsk, Rusio;
r.p.: masenkoai@mail.ru
Metagramoj
Cxi-foje
ni proponas tri seriojn de metagramoj,
kies cxiuj vortoj estas kvinliteraj kaj diferencigxas
nur per la vokaloj aeiou (ne laux ilia alfabeta ordo!)
Jen
estas la difinoj:
N-ro
I.
1. metalo; 2. sekigitaj kokoskernoj;
3. fumajxita haringo;
4. speco de teksajxo; 5. dombesto.
N-ro II.
1. promenbastono; 2. varejo; 3. dika viandpeco;
4. mur-prilaboro; 5. fojn-amaso.
N-ro III.
1. akvobesto; 2. bongusta fisxo; 3. piedpremo;
4. financdokumento; 5. irmaniero.
Viajn
solvojn ni atendas gxis mezo de novembro 2019.
Por
la retumantoj
Kkonatigxu kun la nova UEA-forumo
Kunlaboru mondvaste, UEA-forume!
La Estraro de UEA, klopodante igi la Asocion pli
demokratia kaj agipova,
lancxas novan retan kunlaborejon por faciligi kontaktojn, kundiskutadon,
kunplanadon kaj kunordigon sine de la Asocio. Per cxi tiu
nova forumo,
estraranoj, komitatanoj, komisionoj, fakaj asocioj kaj membroj de UEA
povos lancxi ideojn, proponojn, projektojn kaj laborgrupojn. Iom post
iom, ni esperas kreskigi etoson de reciproka fido, entuziasmo kaj
kunagemo por konkretaj celoj.
La
forumo enhavas plurajn elementojn por subteni tiun evoluon. I.a.,
la legantoj povas doni poentojn al la komentoj kaj tiel la komunumo mem
elektas la plej bonajn ideojn. Estraranoj kaj aliaj ofichavantoj mem
partoprenos la diskutojn. Kiam la debato cxirkaux propono aux projekto
estos matura, la konkludoj povos eniri la agadplanon de la koncerna
estrarano, aux esti portitaj al la Komitato kaj Estraro por plia diskutado.
Per la
langeto RETEJO oni vidas forumon laux pluraj kategorioj,
rubrikoj kaj subrubrikoj. Per la langeto AKTIVADO oni vidas la lastajn
afisxojn aux komentojn. Eblas ankaux uzi la sercxilon kaj sxalti
sciigojn al via retadreso pri novajxoj en temoj, kiuj interesas vin.
Cxiuj homoj rajtas legi la forumon sen la neceso aligxi. Por
komenti
la afisxojn vi devas enregistrigxi, sed vi povas fari tion tre rapide
per via profilo de Facebook, Google aux Twitter. Nur membroj de UEA
rajtas krei novajn temojn.
Ni
invitas vin aligxi al la forumo per la adreso
https://forumo.uea.org. Se vi
estas membro de UEA, dum via enregistrigxo
bv. indiki vian nomon kaj vian UEA-kodon. Vi estos unue en la kategorio
VIZITANTO, sed post kelkaj tagoj ni
altrangigos vin al la kategorio MEMBRO.
La
forumo estas en prova fazo dum tri monatoj kaj ni
petas, ke vi
lasu vian opinion cxe la fadeno Kion vi opinias pri nia forumo por
plibonigi gxin.
Emilio Cid
Estrarano de UEA
Pro la gxis tiam kompleta manko de tia
projekto, en 2013 estis fondita
la probable ununura fakgrupo “Esperanto-Numismatika Asocio” (ENA) kun
revuo “Esperanta Numismatiko” en la
historio de E-o. La instiga kialo estis la konstato, ke en Esperantujo
la propra trezoro je moneroj kaj medaloj
estas apenaux konata, ecx ne en la vasta rondo de kolektantoj. Kaj tiuj,
kiuj scias, ke vere ekzistas tiaj belajxoj, supozas, ke ili estas kvante
kaj kvalite tute malgravaj. Tial, unu el la cxefaj celoj de la nova
fakgrupo estas montri al la E-istoj kaj al la cetera mondo, ke E-aj
numismatikajxoj estas kolektindaj kaj nepre pristudendaj artefaktoj.
Kroma celo estas plejeble
baldaux kompili kaj eldoni katalogon kaj enciklopedian terminaron.
La membrokvanto de ENA kreskis dum iom pli ol kvin
jaroj gxis 128
individuaj membroj kaj
20 E-aj (kaj ecx neE-aj!) organizajxoj, bibliotekoj, muzeoj
kaj
universitatoj, dise en
la mondo.
Agrable kaj demokrate estas sendube, ke la asocio ne
havas estraron, do
ankaux ne kasiston! Tial oni rajtas SENPAGE aligxi (suficxas respondi:
“Mi konsentas aligxi”). Krome la nur perreta revuo estas ankaux tute
SENKOSTA! Kaj tio neniam sxangxigxos!
Post aligxo, vi nur lauxpete
tuj ricevos perrete ankaux cxiujn jam
aperintajn. SENPETE sekve cxiujn aperontajn numerojn. (4 n-rojn jare).
Nian anoncon vi trovos ankaux
en la Jarlibro de UEA 2018 sur p. 66-67.
Se vi dezirus pliajn
informojn, ne hezitu kontakti nin tiel:
bert.boon@skynet.be!
Vi krome rajtas unue peti provnumeron!
Kun numismataj kaj samideanaj salutoj,
Bert Boon
Iniciatoro de ENA, cxefredaktoro de “Esperanta
Numismatiko”
Forpasoj
Post
longa malsano, la 22-an de majo cxi-jare, forlasis nin
Ljiljana
Nikolicx longjara instruistino pri muziko en Lernejo
por viddifektitaj
lernantoj «Veljko Ramadanovicx» en Zemun. Tie sxi instruis muzikon,
akordionludon kaj gvidis lernejan koruson. Poste sxi instruis pianludo
en Muzika lernejo «Kosta Manojlovicx».
kadre de kiu studis nevidantaj gelernantoj.
Sxi naskigxis en la jaro 1943. kaj
blindigxis estinte bebo. Post la
fino de elementa lernejo, sxi frekventis muzikan mezlernejon kaj Muzikan
akademion en Novi Sad.
Enlaborigxinte, sindone sxi laboris kun
siaj gelernantoj postulante de
ili esprimi siajn maksimumajn eblecojn. Sxi havigis muzikan literaturon
en Brajlo el eksterlando kaj donacis la librojn al la muzika lernejo por
ke la nevidantaj gelernantoj havu alireblan lernomaterialon. Sxi gvidis
siajn gelernantojn al muzikkonkuroj kaj preparis ilin por internaciaj
konkuroj.
Dank' al sxia entuziasmo, pluraj sxiaj gelernanto
atingis gravajn
sukcesojn en la muzika brancxo. Sxi kontinue helpis kaj subtenis siajn
gelernantojn ecx post kiam ili dauxrigis siajn studojn aliloke.
Ljiljana Nikolicx aktive partoprenis en diversaj
kulturaj
Esperanto-arangxoj kaj sxi partoprenis en pluraj
Internaciaj Kongresoj
de Blindaj Esperantistoj. Cxiu sxia partopreno estis
rimarkita. En
IKBE-j, okazintaj en Beograd en
1973. kaj 2004. sxi
tradukis kaj
preparis prelegojn kaj helpis organizon de la kultura programo.
Sxi ne
estis konformistino kaj sxi cxiam malferme esprimadis sian
opinion.
Ljiljana
Nikolicx lasis neforvisxeblan spuron en klerigo kaj aktivismo
de la nevidantoj en Serbio. Koran dankon al sxi pro tio!
Nedeljka Lojxajicx
Dancxo Dancxev
Preskaux tutajn kvar jardekojn li estis perfekta instruisto.
Per
mirinda cxarmo kaj eksterordinara majstreco li kapablis motivigi siajn
instruatojn! Kaj ili estas diversagxaj – de frua junagxo
gxis tre
matura, por ne diri avo-agxo… cxiuj ili senescepte atendis liajn
instruhorojn kun malpacienco. Kiel vera sorcxisto, la
instruisto Dancxev
respondis al iliaj atendoj. Kaj cxiu lia lernanto forte penas
lerni la
ne facile lerneblan reliefan-punktan skribon, kreitan de la nevidanta
franca adoleskanto. Kaj la 72-jara pastro Borislav el Svisxtov, kaj la
66-jara Kera Uzunova el Topolovgrad, kaj la petolema
blindsurda donjuano
Petar Bonev el Burgas. La lernantoj de tiu rimarkinda instruisto estas
centoj el cxiuj anguloj de Bulgario. Lia plej granda atingajxo, tamen,
sxajne estas la brajla skrib- kaj legokapabligo en dauxro de nur 20
tagoj de Slav Slavov el Jambol. Tiel la instruisto Dancxev eble starigis
unikan rekordon. Li estas kunauxtoro de du lernolibroj pri brajla
edukado kaj de la unua bulgara meminstruilo pri brajlo.
Li estas
auxtoro ankaux de la poeziaj libroj “Mi adiauxas la
momenton” kaj “Mi denove flustros vocxe”. Dekses literaturaj kolektoj
enhavas poeziajn verkojn de Dancxo.
Kaj
ankoraux du tre interesaj faktoj, malkovrantaj tre gravan flankon
de la valorsistemo de tiu cxi verkanto. La auxtoro Dancxev estis
absolute neprofitema. Li ne ricevis ecx moneron pro sia laboro pri la
jam menciitaj du lernolibroj – versxajne, pro sia poezia talento aux,
eble, cxar tiutempe la kondicxoj estis ne tre merkataj, se ne diri pli
intelektstimulaj. Sed nun, en la kondicxoj de merkata ekonomio, la
auxtoro estis la sama. Antaux 20 jaroj oni invitis lin
verki mallongan
historian skizon pri la plovdiva produktada entrepreno de aBB okaze de
gxia kvardeka datreveno. La tasko estis urgxa kaj la teksto ampleksis 8
pagxojn. Kaj denove la auxtoro ne starigis demandon pri ecx malgranda
rekompenco por sia altkompetenta laboro.
En novembro estigxus 62 jaroj de la tempo, kiam Dancxo eklernis
E-on.
Post jaroj li provis sian
poezian plumon ankaux en tiu lingvo kaj li ecx
gajnis naciajn kaj internaciajn premiojn. Nia s-ano
estas unu el la
fondintoj de la plovdiva societo de la blindaj E-istoj kaj longjara gxia
prezidanto. Li estis ankaux inter la fondintoj de ANEB kaj kelkajn
mandatojn gxia konstanta estrarano. De 1998 jaro Dancxo estis deligito
de ANEB en LIBE. 19 jarojn li estis redaktoro de la revuo "Esperanta
fajrero", kiu estas legata en pli ol 20 landoj de pli ol 300 personoj.
Al la revuo li donis pli da
poezieco kaj artan karakteron. Dum Multajn
jarojn Dancxo redaktis la rubrikon "Tra la sortofrata mondo" en la
presorgano de LIBE “Esperanta Ligilo”, kie li prezentis interesajn
tekstojn. Li estas auxtoro ankaux de centoj da artikoloj en bulgaraj kaj
eksterlandaj preseldonajxoj.
Dum
jardekoj Dancxo Dancxev estis membro de la gvidorganoj de
diversaj organizoj. En ili li cxiam brile manifestis
kaj firme defendis
siajn ideojn kaj poziciojn. Sed eble la pinta lia atingajxo estas la
fondita laux lia iniciato kaj gvidata de li literatura klubo "Sleda"
("Spuro"). La klubo eldonis ses literaturajn kolektojn,
okazigis multajn
literaturajn vesperojn en Bulgario kaj en Norda Macedonio.
Gxis
antaux nelonge la kolego Dancxev estis prezidanto de unu el la
plovdivaj organizajxoj de ABB. En sia nova rolo li estis modelo de tio,
kiamaniere oni devas servi al la nevidantaj homoj kaj al iliaj
proksimuloj. Dufoje en la semajno la prezidanto Dancxev estis ilia
helpema kaj nelacigebla konsultanto, diskreta konsilanto kaj senpaga
psikoterapiisto.
Per siaj
blankaj haroj, per la varma kaj trankvila vocxo, per sia
nekredebla kapablo motivigi kaj konvinki, cedi kaj atingi siajn celojn
sen grandaj fortostrecxoj kaj impeto, cxiam bonintenca kaj radianta,
preta kompromisi kaj batali, partopreni en bonfaraj kaj volontulaj
akcioj, Dancxo tuj gajnis simpation. Lastatempe mi ofte pensis, ke pro
sia karakteraj trajtoj se li estus naskigxinta en Pollando, versxajne,
li nepre estus unu el la ses tiamaj nevidantaj pastoroj. Aux eble
sxatata kaj citata profesoro.
La 11-an
de junio tute subite NIN forlasis Li. Ni, liaj s-anoj,
instruatoj, legantoj, kolegoj kaj amikoj ne forgesos Dancxo Dancxev,
liajn rimarkindajn farojn, iniciatojn kaj verkojn!!!
Angel Sotirov (Bulgario).
La 9-an
de auxgusto lasis nin por cxiam nia bulgara s-ano,
membro de
LIBE-estraro Dimo Dimov. Niajn kondolencojn al liaj proksimuloj. Ripozu
en paco, kara amiko!